Net als mensen doorlopen ook groepen een ontwikkeling. BruceTuckman heeft deze groepsontwikkeling gevat in vier stadia:forming, storming, norming en performing.Een zeer inzichtelijk model om de ontwikkeling van de groep tastbaar te maken.
Door Peter Fijbes
Volgens het model van Tuckman gaat een groep verschillende stadia door, die elk zijn eigen kenmerken heeft. Echter, niet elke groep doorloopt alle stadia, en kan blijven hangen of zelfs terug vallen in een vorig stadium. Hieronder worden elk van de stadia beschreven.
Quickscan; in welke fase zit jouw team?
Wil je weten in welke fase van groepsontwikkeling jouw team zich bevindt?
Doe de Quickscan. Binnen enkele minuten weet je waar je team staat!
Forming
- De startfase: enthousiasme, grenzen verkennen, vertrouwen opbouwen
De formingsfase begint direct na het vormen van de groep. Inde meeste gevallen zal dit gepaard gaan met positieve emoties, ambities en een enthousiaste sfeer. Meestal dus, maar in sommige gevallen (bijvoorbeeld als het om groepen gaan die een vervelende of stressvolle taak hebben) kan de formingsfase negatief zijn, dit zijn echter uitzonderingen.
In de formingsfase ligt de focus op het aftasten van de grenzen van de groep. De teamleden zullen de behoefte voelen om elkaar beter te leren kennen. In ieder geval op professioneel vlak, maar vaak ook op persoonlijk vlak. De eerste, voorlopige hiërarchie wordt gevormd. Ook beginnen zich in deze fase de eerste normen en waarden te vormen. Daarnaast vangt de groep zijn werk aan en wordt er ook een begin gemaakt met werkafspraken en het vormen van werkstructuren.
Een nog belangrijkere eerste stap is het vormen van een basisvertrouwen in de groep. Hier gaat het dus om het verkennen van sociale veiligheid en professioneel vertrouwen in elkaar. Vaak neemt dit de vorm aan van een soort ‘voorlopig vertrouwen’: voldoende om de samenwerking te starten, maar nog onvoldoende om volledigeffectief te kunnen werken.
Als je dit interessant vindt, kijk dan ook naar:
- Test: wat drijft jou?
- Groepsdruk; presteren of conformeren?
- Synergie in groepsdynamiek
Storming
- Eerste teleurstellingen; gesteggel over regels; mogelijk conflicten/ wantrouwen
Al snelna de formingsfase ontstaat er een proces van onduidelijkheid en onderhandeling. Want: de teamleden merken dat niet alles vanzelf goed gaat en er verschillen bestaan tussen de teamleden wat betreft benadering, commitment, persoonlijkheid, professionaliteit en/of prestatie. Het kan bijvoorbeeld zijn dat niet iedereen zijn afspraken netjes nakomt, of bepaalde teamleden veel harder/ langer werken dan anderen. Dit kan wrevel, discussie en soms zelfs frustratie kweken in een groep.
Kortom, de stormingsfase is een fase van discussie, onderhandeling en onenigheid. In sommige gevallen gaat ditop een rustige en vriendelijke manier. Meestal gaat het echter gepaard met frustraties en soms zelfs met heftige emoties. Dit kan een tijdlang blijven bestaan en de verhoudingen in een team verslechteren. Zelfs in zulke mate dat groepen zeer veel moeite hebben om in voldoende mate een vertrouwensband op te bouwen.
Norming
- Besluit: we kunnen dit beter; duidelijkheid scheppen over samenwerking; afspraken
Na enige tijd in de stormingsfase te hebben verkeerd, kunnen groepen besluiten om een andere weg in te slaan, en de koppen bij elkaar te steken om nieuwe regels, normen en waarden vast te stellen, denormingsfase dus. Wanneer de groep er in slaagt om goede werkafspraken, rolverdelingen en gedeelde doelen te stellen begint pas het echte bouwen aan vertrouwen in de groep. Want: een afspraak is één ding, de afspraak nakomen is een tweede.
Wanneer de groep er in slaagt om het benodigde vertrouwen op te bouwen en de gemaakte afspraken na te komen is het mogelijk om door te groeien naar de volgende fase in de groepsontwikkeling.
Performing
- Toprestatie; nu pas is het team méér dan de som der delen
De naam van deze fase kan verwarrend zijn: een groep is namelijk al lang productief, ook wanneer het niet in de performingfase terecht komt. De term is bedoeld als: presteren op topniveau. Over groepen wordt wel eens gezegd dat het totaal groter is dan de som der delen. Dat geldt voornamelijk voor groepen die zich in de performingsfase bevinden.
Kortom, een fase waarin een groep zo goed functioneert dat niet alleen het werk wordt gedaan en doelen worden gehaald, maar dat teamleden elkaar stimuleren, uitdagen en verbeteren. De focus ligt in deze groepen op het geheel, in plaats van op de individuen.
Fase terug vallen
Wanneer een groep een bepaalde fase heeft bereikt, dan betekent dat niet dat het ook permanent is. Groepen kunnen weer terug vallen in een voorgaande fase. Bijvoorbeeld wanneer de stress in een groep oploopt, of wanneer er nieuwe teamleden bij komen, of uit de groep verdwijnen.
Peter Fijbesis organisatieadviseur en teamcoach. Zijn focus ligt op het ontdekken en oplossen van samenwerkingsproblemen in organisaties en teams. Met als doel het creëren van een veilige en doelmatige werkcultuur, waarin geen plaats is voor angst en wantrouwen.
